Uçuk Kaçık Bir Adam: Abbas İbn Firnas

Abbas İbn Firnas Heykeli

Abbas İbn Firnas

Geçen gün Ankara'dan İstanbul'a bir uçuş yaptım. Ankara, olabildiğince kapalı bir havaya sahipti. Gökyüzünde kara bulutlar vardı. Uçağımız yükselip bulutları aştığında güneş, tüm ışığı ve güzelliğiyle beni karşıladı. Bu uçuş sırasında özellikle dikkat ettiğim, insanların rahat ve huzur içinde yolculuk yapması oldu. Yerden 10 bin fit yükseklikte, bir demir yığınının içinde, gökyüzünde bu kadar rahat ve huzurlu olmak... Hepimizin aklından geçiyordur felaket senaryoları ancak bir süre sonra uçup gider bu endişeler. Peki, bu nasıl mümkün oldu? Hangi çılgın insan, düz yolda zor yürüyüp yollar inşa ederken, "Hadi uçalım!" dedi?

Wright Kardeşler mi, belki hiç var olmamış Hezârfen mi? Hayır. Kahramanımız, zamanın en büyük ilim yuvası olan Endülüs Emevî Devleti'nden, Kordobalı Abbas İbn Firnas. Batıya aydınlanmayı taşıyan, Rönesans ve Reform'un temelini atan bu ülkede matematik, astronomi, fizik, tıp vb. birçok bilim dalı altın çağını yaşarken bu çılgın adam ortaya çıktı. 20 yıldan fazla bir süre boyunca kuşların uçuşlarının matematiksel ve fiziksel hesaplamalarını yaptı. Uçuş kanunlarını neredeyse kusursuz şekilde hesapladı. Kendisine bir planör inşa edip kuleden atlamasını kimse beklemiyordu ancak o, bunu yaptı. Bilim, merak, keşfetme dürtüsü, çılgınlık adına her ne dersek diyelim, Abbas İbn Firnas buna sahipti. Bir planör tasarlamaya karar verdi. Kuş tüyü, ipek ve bambu dallarından bir planör yaptı. Tasarladığı planörle bir kuleden kendisini gökyüzüne fırlattı ve işte uçmuştu. Nazım'ın dediği gibi, bir laboratuvarda beyaz gömlekler içinde öleceksin, hem de yüzünü bile görmediğin insanlar için, sırf yaşadım diye bilmek için. Laboratuvarı yoktu belki ama sırf bilim için atladı bu adam. Uçmuştu; uçmak, bir yerden atlamak değildi, bayağı süzüldü. Kalabalık, şaşkınlıkla bu adamı izledi. Her şey yolundaydı ancak uçmayı atlamaktan ayıran şey düzgün bir iniş yapabilmekti. Uçmuştu uçmasına ama inerken tasarladığı kuyruk yeterli değildi. Düşüşü biraz sert oldu. Durmaya niyeti yoktu, kaliteli cam üretmeyi buldu. Cam iyi olduğundan mercekler daha iyi yapılmaya başlandı. Daha iyi mercekler, daha iyi gözlem ve gözlükler yapabilmemizi sağladı. Abbas İbn Firnas, kimya alanında da pek çok çalışmaya öncülük etti. İşte bu uçuş, bana bu adamı hatırlattı. Bazı insanlar sadece bir ileri gidebilmek için bir kuleden atlayabiliyor. O kuleden atladığında, o düşüşün verdiği hasarı ömür boyu yürüme problemi ve bel ağrısı olarak hatırladı. İnsanlığın az bir kesimi bu adamı bilip hatırlasa da adına pek çok şey yapıldı. Libya'da bir havalimanına adı verildi. İspanya'da Abbas İbn Firnas Köprüsü var. Bağdat'ta onun adına bir heykel bile var. Adına özel seri arabalar üretildi.

Hatta adına Ay üzerinde iki adet krater bile var. Toplumda ya da popüler kültürde Wright Kardeşler ya da varlığı bile Created şüpheli olan Hazerfen Çelebi kadar bilinmiyor, ancak uçmayı insanların yapabileceğini düşünen, düşünmekle kalmayıp deneysel bilimle bunu kanıtlayan kişi Abbas İbn Firnas ve bunların hepsini 800'lü yıllarda yapmıştır.

Abbas İbn Firnas'a Saygı ve Teşekkür

Bize düşen saygı duymak mı? Saygı duymamız yeterli mi? Yokluğun içerisinde, Avrupa toplumu karanlık çağdayken, İslam dünyası mezhep savaşları içerisindeyken bunu yapabilen bir adam, hepimize bir nebze umut olabilir. Evet, sosyal medya, Corona, savaşlar ve ekonomik sistemler umutlarımızı karartıyor olabilir. Hava ne kadar kapalı olursa olsun, bulutların üzerinde bir güneş var ve o güneşi görmek için uçmamız gerekiyorsa, uçmalıyız. Güneş orada bizi bekliyor olacak.

Olayın tanıklarından biri şöyle diyor: Kendisine birkaç kanat taktı ve kendini çok yüksek bir yerden aşağı bıraktı. Dikkate değer bir mesafeyi uçarak kat etti. Bu tanığın kim olduğunu bilmiyoruz, ancak atlayan adamı hatırlıyoruz.

Teşekkürler Abbas İbn Firnas.