Laffer Eğrisi

Laffer Eğrisi

Laffer Eğrisi Nedir?

Laffer eğrisi, ekonomist Arthur Laffer tarafından geliştirilmiş ve adını ondan almıştır. Bu eğri, vergi oranları ile vergi gelirleri arasındaki ilişkiyi göstermektedir bize. Bakıldığında eğrinin temel mantığı, vergi oranlarının belirli bir seviyenin üzerine çıkması durumunda, ekonomik faaliyetlerin azalacağı ve dolayısıyla toplanan vergi gelirlerinin düşeceğidir dersek bu eğriyi tanımlamış oluruz.

Laffer Eğrisi’nin temelinde Vergi Geliri ve Vergi Oranı ilişkisi yer almaktadır. Vergi oranları sıfır olduğunda, hükümetin vergi geliri de sıfırdır. Vergi oranları %100 olduğunda, çalışanlar ve şirketler gelir elde etmek için motive olmayacaklarından yine vergi geliri sıfır olacaktır. Bu durumda Vergi Gelirini maksimize edecek bir Optimum Vergi Oranı’nın tanımlaması yapılır. Eğrinin tepe noktasında, hükümetin maksimum vergi gelirini elde ettiği optimum vergi oranı bulunur. Optimum vergi oranının üzerinde veya altında olan vergi oranları, toplam vergi gelirlerinde azalmaya neden olabilir.

Laffer’a göre yüksek vergi oranları, çalışma, yatırım yapma ve üretim faaliyetlerini olumsuz etkileyebilir. Düşük vergi oranları ise ekonomik aktiviteyi teşvik edebilir, ancak hükümetin vergi gelirlerini artırmak için yeterli olmayabilir. Özetle Laffer eğrisi, vergi oranlarının belirli bir seviyenin üzerine çıkması durumunda vergi gelirlerinde düşüş yaşanacağını öngörür. Bu teori, vergi politikasının ekonomik büyüme ve vergi geliri üzerindeki etkilerini anlamak için kullanılır.

Vergiden Kaçma Yöntemleri

Buraya kadar teoriyi açıkladık. Peki pratikte bu durum nasıl işlemektedir? Teori ekonomik faaliyetlerin azalacağı yönünde işaretlerde bulunsa da pratikte faaliyetler tam gaz devam ederken bu vergiden kaçmak için her yol denenmelidir mantığı çalışır. KDV veya Kurumlar Vergisi ödemeyelim, fatura bulalım, fatura kesmeden satış yapalım gibi gibi örnekler verebiliriz bu konuda. Hatta bazı esnaflar bir dönem ''IBAN'a at, karttan çekme'' diyorlardı, şimdi direkt elden nakite döndüler. İşte bunların hepsi vergi yükünden kaçmak için pratikte insanların başvurduğu alternatif yollar olarak karşımıza çıkıyor. Bu arada şunu da belirteyim; bunu ülkemiz özelinde kesinlikle söylemiyorum. Ekonomi şartları nasıl olursa olsun, eğer bireylere büyük vergiler empoze edilirse dünyanın her yerinde böyle metotlara başvurulacaktır, el mahkum.

Ülkemizde vergi noktasında farklı bir uygulama yapılıyor. Vergiler oransal olarak arttırılmakla kalmıyor, aynı zamanda çeşitlendiriliyor. Bir bakıma vergi icat ediliyor daha sonra halkımıza direkt ve dolaylı yollardan yükleniyor. (Cem Yılmaz'ın meşhur repliği aklınıza gelsin: Element uydurur gibi vergi uyduruyorlar.) Özel Tüketim Vergisi bunun ilk örneklerinden birisidir. 2001 krizi sonucunda havlu atan ekonomimizi düzeltmesi için dönemin Başbakan’ı Bülent Ecevit; Dünya Bankası’ndan Kemal Derviş’i işin başına getirip mali disiplini sağlaması için kendisine görev vermişti.

Bu ucu bucağı gelmeyen vergiler karşısında insanlar da Laffer'ın söylediği üzere vergiden kaçmak için alternatif yollara başvurmak zorunda kalıyorlar. Sözün özü; sürekli vergi oranı arttırmak, sürekli farklı yollarla vergi tahsil etmeye çalışmak vergi gelirini artırmıyor.

Ekonomi lisans bölümü öğrencilerine birinci sınıfta öğrettiğimiz temel kavramları bırakın kanun yapıcılara öğretmeyi, doğruluğuna inandırmakta sıkıntı yaşadığımız bir dönemin içerisindeyiz. Latin Amerika devletleri de politik iktisat dinamikleri açısından Türkiye’ye çok benzemekte. Venezuela’da zamanında “biz enflasyona inanmıyoruz” şeklinde açıklamalar yapan hükümet sürekli para basmaya devam ederek %20 dolayında olan enflasyonu %1000’lerin epey üstüne çıkarıp hiperenflasyona çevirmeyi başardılar. An itibari ile %200 dolaylarına indirdikleri için yaptıkları politikalar başarılı olarak kabul ediliyor.

Umarım yakın zamanda ülkemizde de toplum bilinci sosyal medyada video izlemekten kitap okumaya, araştırmaya, kültürlü bir lisan ile iletişim kurmaya bir evrimleşmeye girer ve bir nesil sonra bizden sonrakilerin yaşadığı kaliteli hayatı izleyerek emekliliğimizin keyfini çıkarırız. O güne kadar yüreğimizin ve dilimizin gücü yettiği kadar doğruları konuşmaya devam.